مدیریت منابع
پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است كه تا پايان دهه جاري، هر صنعتي در دنيا با تحولي سيستماتيك در برنامه‌ريزي استراتژيك، فرآيند توليد و مدل‌هاي كسب‌وكار خود مواجه مي‌شود. موسسهSustainability كه از بيش از 1200 كارشناس جهاني در 80 كشور مختلف نظرسنجي كرده، به اين نتيجه رسيده كه كمبود آب در سال‌هاي آينده درك عمومي از ارزش آب را تغيير داده و دولت‌ها و شركت‌ها را بر آن داشته تا آب بهداشتي را نه يك كالا، بلكه يك منبع با ارزش بدانند. در اين نظرسنجي كه با همكاري موسسه تحقيقاتي GlobeScan صورت گرفته، اين سوال مطرح شده كه «كدام تكنولوژي‌ها يا تغييرات رفتاري در اين دهه به مشكلات كمبود آب مي‌پردازند؟» كارشناسان 10 راهكار مشترك زير را در پاسخ عنوان كردند:
1) آموزش براي تغيير روند مصرف و سبك زندگي
مقابله با دوره كم‌آبي نيازمند تحول اساسي كليه اشكال مصرف است؛ از مصرف شخصي گرفته تا زنجيره‌هاي عرضه شركت‌هاي بزرگ مانند جنرال الكتريك. مهم‌ترين وظيفه اين است كه اطمينان حاصل شود اين مشكل در سطح دنيا درك شده است.
2) اختراع تكنولوژي‌هاي جديد حفاظت از آب
در مناطقي كه سفره‌هاي آب زيرزميني در حال خشك شدن است و بارندگي كم و غيرقابل پيش‌بيني شده، نوآوري مورد نياز است. البته در تلاش براي ترويج اين نوآوري‌ها و اختراع تكنولوژي‌هاي ذخيره‌سازي، مصرف انرژي بايد مد نظر قرار گيرد.
3) توسعه روش‌هاي آبياري در كشاورزي
70 درصد آب شرب دنيا در كشاورزي مورد استفاده واقع مي‌شود. توسعه آبياري مي‌تواند فاصله عرضه و تقاضا را كم كند. در موارد مشخص، آبياري نامناسب تاكنون توانايي كشاورزان را براي تهيه غذا تضعيف كرده است. اگرچه تكنولوژي جديد راهكاري جذاب به نظر مي‌رسد، اما كارشناسان جهاني اشاره مي‌كنند كه در برخي موارد، مانند سيستم‌هاي كشاورزي كاليفرنيا، داستان‌هاي موفقي در اين زمينه رخ داده است.
4) قيمت‌گذاري مناسب آب
به گفته كارشناسان سازمان همكاري‌هاي اقتصادي و توسعه (OECD)، افزايش قيمت آب مي‌تواند به كاهش هدرروي و آلودگي آن كمك كند. به همين منظور، سيستم‌هاي قيمت‌گذاري كه در بيشتر كشورها كهنه و منسوخ شده‌اند و اطلاعات غلط ارسال مي‌كنند، بايد اصلاح شوند. همچنين روند قيمت‌گذاري در كشورهاي مختلف متفاوت است.
5) توسعه كارخانه‌هاي نمك‌زدايي با مصرف كم انرژي
نمک‌زدایی با تکنیک تبخیر آب دریا برای به دست آوردن آب شیرین و نیز روش اسمز معکوس که طی آن آب شیرین با اعمال فشار فیزیکی به آب دریا به دست می‌آید، صورت می‌گیرد. تکنیک تبخیر آب به شکل نصب تجهیزاتی در کنار دیگ‌های بخار در نیروگاه‌های برق صورت می‌گيرد. اما مصرف انرژی در روش اسمز معکوس کمتر از تبخیر آب است. در منطقه خاورمیانه که به‌دلیل کمبود بارندگی و آب‌های زیرزمینی، کمبود آب مطلق وجود دارد، استفاده از چاه و پمپ‌های آب باعث تقلیل آب‌های زیرزمینی شده است. بر این اساس، پروژه‌های نمک‌زدایی آب دریا با هزينه‌اي بالا در برخی کشورهای این منطقه اجرا می‌شود. در حقیقت، خاورمیانه نزدیک به 50 درصد بازار نمک‌زدایی آب دریا در جهان را به خود اختصاص داده است. نمك‌زدايي تاكنون يكي از روش‌هاي بسيار پرمصرف انرژي براي مقابله با كمبود آب بوده است. اما كشورهايي هستند كه با روش‌هاي خلاقانه توانسته‌اند هزينه‌هاي آن را تا حدي كاهش دهند. مثلا عربستان سعودي از تجهيزات انرژي خورشيدي براي تامين انرژي اين روش استفاده مي‌كند يا بريتانيا در رويكردي متفاوت نمك‌زدايي را در مقياسي كوچك‌تر و فقط براي كشاورزي مورد استفاده قرار مي‌دهد.
6) توسعه حوزه‌هاي آبخيز
سيستم‌هاي آبخيز براي مناطقي كه هيچ گونه منابع آبي پايداري ندارند بسيار ضروري است. كشورهايي مانند هند و پاكستان كه بدترين تاثيرات را از تغييرات آب و هوايي متحمل مي‌شوند، به سيستم‌هاي جمع‌آوري آب باران روي آورده‌اند. اين تلاش‌ها كنترل بر منابع آبي را بيشتر مي‌كند.
7) وضع و اجراي سياست‌ها و قوانين بهتر و ايجاد مشاركت‌هاي بين‌المللي
از آنجا كه كمبود آب امنيت غذايي و مساله آلودگي را هم دچار پيچيدگي مي‌كند، دولت‌ها بايد نقش خود را در اين زمينه بازتعريف و قوانيني جدي براي تضمين دسترسي به آب سالم وضع كنند؛ از جمله قوانيني براي منع تخليه فاضلاب در رودخانه‌ها و درياچه‌ها.
به علاوه، درست است كه انعقاد توافق‌نامه‌‌هاي بين‌المللي در مورد منابع طبيعي كار دشواري است (كنفرانس 2009 تغييرات آب‌وهوايي سازمان ملل در كپنهاگ شاهد اين مدعا است)، اما سياست‌گذاران بايد تلاش‌هاي خود را در اين زمينه ادامه دهند.
8) مديريت كلي اكوسيستم‌ها
به شكلي ساده، مديريت كل‌نگرانه به معني اتخاذ رويكردي عملي و متداول براي نظارت بر منابع آبي است كه اهداف اقتصادي، فرهنگي و بوم‌شناختي را مورد توجه قرار مي‌دهد. در واقع، كليت از مجموع اجزا بزرگ‌تر است و هر وجهي مرتبط به ديگر وجوه است و بر آنها اثر مي‌‌گذارد. نمونه‌هاي خوب مديريت كل‌نگرانه جوامعي هستند كه در عين حال كه كارخانه‌هاي تصفيه فاضلاب دارند، به فكر مشاركت با توليدكنندگان انرژي پاك هستند تا از فاضلاب به‌منظور كشت خزه‌هاي دريايي و ديگر محصولات سوخت زیستی استفاده كنند. اين محصولات نيز به نوبه خود مواد مغذي را اشباع و فاضلاب را تصفيه مي‌كنند و به ميزان قابل توجهي از هزينه‌هاي تصفيه در كارخانه مي‌كاهند.
9) توسعه زيرساخت‌هاي توزيع
زيرساخت‌هاي ضعيف هم به بهداشت آسيب مي‌رساند و هم به اقتصاد. زيرساخت‌هاي ضعيف باعث هدرروي منابع، افزايش هزينه‌ها و كاهش كيفيت زندگي مي‌شود و باعث مي‌شود بيماري‌هاي قابل پيشگيري مرتبط با آب آلوده در جوامع آسيب‌پذير، به‌خصوص كودكان شيوع يابد. اين مشكل فقط منحصر به كشورهای در حال توسعه نيست و در كشورهاي توسعه‌يافته‌اي مانند آمريكا نيز تركيدگي لوله يا سرريز تصفيه‌خانه‌هاي فاضلاب مرتب رخ مي‌دهد.
10) كاهش رد پاي شركت‌ها
صنعت حدود 22 درصد آب كل دنیا را مصرف مي‌كند. اين يعني شركت‌هاي توليدي به‌طور مستقيم و غيرمستقيم از آب براي توليد كالا – حتي آب معدني– استفاده مي‌كنند. با توجه به اهميت توليد پايدار و افزايش كمبود آب، هزينه‌هاي بخش صنعت از اين لحاظ بايد مورد بازبيني قرار گيرد.