بازار سرمایه ایران بینالمللی میشود
گفتوگو با رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار : سال۹۲ با همه فرازونشیبهایش تمام شد. برای بسیاری از سهامداران این سال یک سال رؤیایی بود.
اگر چه در ۲ماه پایانی سال با نزول شاخصهای بورس، خاطرات تلخی برای سهامدارانی که تازه وارد بازار شده بودند رقم خورد اما مجموع بازده بورس تهران در سال گذشته از همه بازارها بیشتر بود و کسانی که در این بازار سرمایهگذاری کرده بودند سال۹۲ را دست پر به پایان رساندند .برخلاف سال۹۲، معاملات بورس تهران و فرابورس در سال ۹۳ کمرمق و کمتوان آغاز شد. اکنون پرسش این است که چه برنامههایی برای توسعه بورس و ایجاد شرایط بهتر برای معاملات بورس درنظر گرفته شده است. برای پاسخ به این پرسشها سراغ علی صالحآبادی رفتیم و ضمن مروری بر عملکرد بازار سرمایه در سال گذشته از او خواستیم برنامههای سال۹۳ را تشریح کند. رئیس سازمان بورس در این گفتوگو اعلام کرد که رفع ابهامات صنایع بزرگ همچون پالایشگاهها، پتروشیمی و سایر صنایع یکی از برنامههای اصلی سازمان بورس و اوراق بهادار در سال۹۳ است و تلاش میشود با کمک دولت، مشکلات صنایع فعال در بازار سرمایه برطرف شود. او همچنین از طرح بینالمللیشدن بازار سرمایه ایران سخن گفت و تأکید کرد که یکی از برنامههای اصلی سازمان بورس در سالجاری تدوین طرح جامع بینالمللی شدن بازار سرمایه است. در اینباره حتی یک کمیته هم تشکیل شده و فعالان بازار میتوانند با این کارگروهها، همکاری داشته و در آن مشارکت کنند. زیرساختهای بینالمللی شدن بازار سرمایه فراهم و کارگروههای مربوطه نیز در سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل شده است. بنابر این موضوع توسعه امور بینالملل و جذب سرمایههای خارجی، امسال جزو برنامههای سازمان بورس است. گفتوگو با رئیس سازمان بورس را در ادامه بخوانید.
- با توجه به فراز و نشیبهای سیاسی و اقتصادی در سال گذشته و همچنین تغییر دولت در سال ۹۲ ارزیابیتان از عملکرد بازار سرمایه در سال گذشته چیست؟
خوشبختانه سال۹۲ در مجموع سال خوبی بود. شاخصها وضعیت مطلوبی داشتند و برای نخستین بار ارزش بازار سرمایه از رشد قابل توجهی برخوردار بود. ارزش معاملات بورس تهران از ۹۵هزار میلیارد تومان فراتر رفت که نسبت به سال۹۱ که ۲۶هزار میلیارد تومان بود، ۴ برابر شد. دفعات معاملات هم به حدود ۱۷میلیون دفعه رسید که نسبت به سال۹۱ که ۵ میلیون دفعه بود، بیش از ۳ برابر شد. این رشد نشان از نقدشوندگی بیشتر بازار سرمایه در سال۹۲دارد و این یکی از موارد با اهمیت بازار در سال۹۲ بود.
- ارزش بازار سرمایه در سال۹۲ چه میزان رشد کرد و وضع شاخصهای بورس در سال گذشته چگونه بود؟
ارزش بازار سرمایه در سال۹۲ به حدود ۳۸۵هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به ابتدای سال که ۱۷۰هزار میلیارد تومان بود، ۲ برابر شد. در سال۹۲، شاخص کل از ۳۸هزار واحد در ابتدای سال به ۷۹هزار واحد رسید که نشان از بازدهی بیش از ۱۰۰درصدی این متغیر دارد. البته در این مسیر افت و خیزهایی وجود داشت اما روند کلی بازار مثبت بود، بهویژه در هفته پایانی رو به رشد شد.
- شاخص بورس تهران در سال۹۲ در طول ۹ماه ۱۳۰درصد رشد کرد اما پس از آن، از نیمه دوم دیماه با نزول مواجه شد؛ دلایل این موضوع چه بود؟ و چه توصیهای به سهامداران در مورد صعود و نزول بورس دارید؟
نباید به نوسان ۲ ماهه توجه کرد، چراکه بعد از آن، بازهم بازار متعادل شد. بازده بورس در بلندمدت در قیاس با سایر بازارها بالاتر است. برای مثال طی ۱۰سال، بازده بازار سرمایه بیش از سایر بازارها بوده است.
من همواره تأکید کردهام که بازار سرمایه ریسک دارد و ریسک جزو ذات بازار سرمایه است. سرمایهگذارانی که به بورس میآیند، از ریسک بالاتری نسبت به سایر بازارها برخوردارند.
البته اوراق مشارکت، اوراق مرابحه و اجاره هم در بازار سرمایه وجود دارد و این اوراق بدون ریسک است و سود ثابتی میدهد، بنابراین سرمایهگذارانی که ریسکگریزتر هستند، میتوانند این ابزار را خریداری کنند و سرمایهگذاران ریسکپذیر میتوانند وارد معاملات سهام شوند.
سرمایهگذاران میتوانند برای مدیریت بهتر ریسک خود، سبدی از سهام مختلف را خریداری کرده و هیجانی عمل نکنند.
در عین حال، علاوه بر درنظرگرفتن روند بلندمدت، بهتر است با افراد خبره مشورت کنند.
- وضعیت فرابورس در سال گذشته چطور بود؟
ارزش بازار فرابورس به حدود ۹۳هزار میلیارد تومان رسیده است درحالیکه ابتدای سال حدود ۵۰هزار میلیارد تومان بود. این نشان از رشدی حدود ۹۰درصدی دارد.
از نظر ارزش معاملات در بازار فرابورس هم طی سال ۹۲، حدود ۳۰هزار میلیارد تومان در این بازار معامله شد که در سال ۹۱حدود ۱۳هزار میلیارد تومان بود که این ارقام هم رشد ۲ برابری را نشان میدهد.
دفعات معاملات در بازار فرابورس طی سال ۹۲، حدود ۳ برابر شد و از یک میلیون و ۷۰۰هزار دفعه به ۵ میلیون دفعه رسید که این ارقام نشان از توسعه بازار فرابورس دارد. شاخص کل فرابورس هم ابتدای سال، ۴۴۳ واحد بود که در پایان سال به حدود ۷۶۶واحد رسید که بیش از ۷۰درصد رشد در بازدهی فرابورس را نشان میدهد.
- بورس کالا چطور؟
حجم معاملات در بورس کالای ایران در سال۹۲، بالغ بر ۲۴میلیون تن بود که نسبت به سال۹۱، ۳میلیون تن افزایش عرضه را شاهد بودیم. در عین حال، ارزش معاملات در این بورس هم ۴۲هزار میلیارد تومان بود که نسبت به سال۹۱، ۳۵درصد افزایش داشت.
در بخش معاملات سکه در بورس کالای ایران طی سال ۹۲، حجم معاملات حدود ۲۰هزار میلیارد تومان بود. ارزش معاملات سکه در سال ۹۱معادل ۳۶هزار میلیارد تومان بود که نشان از کاهش ۴۳درصدی این معاملات دارد.
- دلیل کاهش ارزش معاملات آتی سکه در بورس کالا در سال۹۲ چه بود؟
این کاهش در ارزش معاملات آتی سکه نشان از ثبات این بازار دارد و نکته مثبتی بهشمار میرود، زیرا سرمایهگذاران در بازار آتی سکه خود را در مقابل نوسانات شدید سکه پوشش میدهند که ثبات در این بازار موجب کاهش این معاملات میشود.
- چه برنامههایی را برای توسعه بازار سرمایه در سال ۹۳درنظر گرفتهاید؟
خوشبختانه سال ۹۲بازار سرمایه در همه بخشها سال خوبی را پشت سر گذاشت. امیدواریم سال۹۳ سال بسیار بهتری باشد. ما در سال۹۳، عرضههای اولیه جدیدی در بورس و فرابورس خواهیم داشت. هماکنون شرکتهای خوبی در دست پذیرش هستند.
روز آخر سال ۹۲ سهام شرکت پاکشو در بورس و سهام فولاد آهن ارفع در فرابورس عرضه شد و همچنین معامله عمده هلدینگ خلیجفارس به ارزش تقریبی ۱۰هزار میلیارد تومان انجام شد که این رقم بسیار بالایی بود.
به علاوه درنظر داریم در سطح صنایع از نظر سودآوری و مواردی که روی شاخصها اثرگذارند، پیگیریهای بیشتری از مراجع ذیصلاح انجام شود. از نظر زیرساختهای بازار سرمایه همچنان برنامههای توسعهای مفصلی داریم تا زیرساختها را ارتقا داده و ساختار سرمایهگذاری در بازار سرمایه را تسهیل کنیم.
همچنین بهبود ساختار خرد بازار سرمایه، معرفی و توسعه نهادهای جدید مالی، ازجمله راهاندازی صندوقهای پروژه و زمین و ساختمان برای تقویت نقش بازار سرمایه در تأمین مالی و انتشار اوراق خزانه اسلامی با همکاری دولت، راهاندازی سامانه پس از معاملات (post trade)، توسعه فعالیتهای آموزشی و فرهنگسازی و ارتقای توان حرفهای فعالان و سرمایهگذاران از دیگر برنامههای سازمان بورس در سالجاری است.
- در رابطه با اقتصاد مقاومتی، بازار سرمایه چه برنامههایی دارد؟
در سال۹۳، در چارچوب سیاستهای اقتصاد مقاومتی، بازار سرمایه نقش مهمی را بهویژه در حوزه کمک به تولید، صنعت، تأمین مالی بنگاههای اقتصادی مبتنی بر سرمایههای داخلی و خارجی، کمک به توسعه صادرات محصولات تولیدی شرکتهای بورسی، نقش مؤثرتر شرکتهای بورسی در فضای کلی اقتصاد، کمک به رشد اقتصادی و توسعه ظرفیتهای تولیدی در کشور ایفا خواهد کرد. موارد مربوط به اقتصاد دانش بنیان که در سیاستهای اقتصاد مقاومتی هست نیز با راهاندازی بورس ایده در سال۹۳ عملیاتی میشود.
- یکی از مواردی که سهامداران عموما در مورد آن گلایه دارند تعدد تصمیمگیری درباره صنایع مختلف است، آیا سازمان بورس امسال برنامهای برای ابهامزدایی از صنایع و شرکتهای بورس دارد؟
رفع ابهامات صنایع بزرگ همچون پالایشگاهها، پتروشیمی و سایر صنایع یکی از برنامههای اصلی سازمان بورس و اوراق بهادار در سال۹۳ است که تلاش میشود با کمک دولت، مشکلات صنایع فعال در بازار سرمایه برطرف شود.
- با توجه به اینکه دولت تصمیم دارد فاز دوم هدفمندی یارانهها را در سال جدید اجرا کند و این موضوع روی شرکتهای بورس اثرگذار است، سازمان بورس چه برنامهای در این مورد دارد؟
با توجه به اینکه نرخ حاملهای انرژی اعلام شده است، شرکتهای بورس باید تأثیرات اجرایی شدن فاز دوم هدفمندی یارانهها را به بازار اعلام کنند.
- در روزهای گذشته خبرهایی در مورد توسعه بینالمللی بازار سرمایه ایران مطرح شد؛ این کار با چه هدفی انجام میشود؟
موضوع توسعه امور بینالملل و جذب سرمایههای خارجی امسال جزو برنامههای سازمان بورس است. البته به تناسب تعاملاتی که در سطح کلان کشور ایجاد میشود، انتظار میرود از طریق گشایشهایی که صورت میگیرد، بورس نیز از این فضا استفاده لازم را برای جذب سرمایههای خارجی و ارتباط و تعامل با نهادهای بینالمللی ببرد.
هماکنون زیرساختهای بینالمللیشدن بازار سرمایه فراهم و کارگروههای مربوطه نیز در سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل شده است.فعالان بازار میتوانند با این کارگروهها همکاری داشته و در آن مشارکت کنند، در این صورت سازمان میتواند از تجربیات اهالی بازار سرمایه برای حرکت در مسیر بینالمللی شدن استفاده کند.
مهمترین هدف سازمان بورس برای سالجاری حرکت به سمت بینالمللی شدن است که مقدمهاش تعامل بیشتر با اعضای بازار سرمایه است و قرار است در این زمینه یک همایش بینالمللی در نیمه نخست سال با حضور مقامات ارشد بورسهای دنیا برگزار شود.
- درباره ارتقای الکترونیک و توسعه سامانههای بورس چه کارهایی انجام خواهد شد؟
تمام زیرساختهای فنی سامانه مرکز میانی امضای دیجیتال فراهم شده است و هر گاه مجوز آن از سوی شورای سیاستگذاری تجارت الکترونیک صادر شود این مرکز با حضور وزیر امور اقتصاد و دارایی افتتاح میشود. سال گذشته جلساتی با شرکتهای کارگزاری و نرم افزاری بهطور مشترک برگزار و کارگروهی تشکیل شده است که از طریق کانون کارگزاران و شرکتهای نرمافزاری راهکارهای تقویت زیرساختهای نرمافزاری بررسی شود.
- پرسش رایج مردم این روزها زمان آزادسازی سهام عدالت است، طرح آزادسازی سهام عدالت چه زمانی به نتیجه میرسد؟
تصمیمگیری درخصوص آزادسازی سهام عدالت در سطح دولت و نهایتاً مجلس باید انجام شود بهطوری که رایزنیها و تصمیمگیریها در این خصوص در حال انجام است.
- برنامهتان برای بورس انرژی و معاملات نفت خام چیست؟
یکی از برنامههای اصلی ما در سال۹۳ توسعه معاملات نفتی با کمک وزارت نفت است. عرضه نفت خام در بورس انرژی از ابتدای کار دولت تدبیر و امید مورد توجه دولت و بورس بود بهطوری که جلسات متعددی با وزارت نفت و شرکت ملی نفت برگزار و در نهایت عرضه نخستین محموله نفت خام در بورس انرژی انجام شد. در روزهای پایانی سال گذشته همایش سلف موازی استاندارد در بورس کالا برگزار شد که امیدواریم در ماههای ابتدایی سال معاملات سلف موازی استاندارد در این بورس آغاز شود.